3 Σεπτέμβρη 1974 – Η ίδρυση του ΠΑΣΟΚ και η ιστορική της συμβολή!

Από την κοινωνική ανάγκη στην πολιτική έκφραση: το αποτύπωμα της 3ης Σεπτέμβρη

Η 3η Σεπτέμβρη 1974 δεν είναι απλώς μια ημερομηνία. Είναι η στιγμή που ένα μαζικό κοινωνικό αίτημα βρήκε πολιτική έκφραση και μετουσιώθηκε σε δύναμη αλλαγής. Με την ίδρυση του ΠΑΣΟΚ, η ελληνική κοινωνία έκανε το αποφασιστικό βήμα να αποτινάξει τα δεσμά του μετεμφυλιακού αποκλεισμού και να αναζητήσει τον εκδημοκρατισμό, την κοινωνική δικαιοσύνη και την εθνική αυτονομία.

Η κοινωνική και ιστορική αναγκαιότητα

Η Μεταπολίτευση υπήρξε η απαρχή της δημοκρατικής ομαλότητας, αλλά όχι και η πλήρης απάντηση στα αιτήματα της κοινωνίας. Τα πλατιά λαϊκά στρώματα διεκδικούσαν αναγνώριση, ισοτιμία, προκοπή. Το ΠΑΣΟΚ γεννήθηκε ως η φωνή αυτής της απαίτησης, συμπυκνώνοντας στο ιδρυτικό του τρίπτυχο το πνεύμα της εποχής: Εθνική Ανεξαρτησία, Λαϊκή Κυριαρχία, Κοινωνική Απελευθέρωση, Δημοκρατική Διαδικασία.

Οι μεγάλες τομές στο εσωτερικό

Η συμβολή του ΠΑΣΟΚ αποτυπώνεται στις μεγάλες τομές της δεκαετίας του ’80:

• Στην κοινωνία: ισότητα των φύλων, αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης, κατοχύρωση δικαιωμάτων.
• Στην οικονομία: αναδιανομή πόρων προς τους αδύναμους, ενίσχυση της περιφέρειας, στήριξη αγροτών και μικρομεσαίων.
• Στην υγεία: το ΕΣΥ θεμελίωσε την καθολική και δωρεάν πρόσβαση, αλλάζοντας το τοπίο.
• Στους θεσμούς: εκδημοκρατισμός του κράτους, ενίσχυση τοπικής αυτοδιοίκησης, θεσμοθέτηση κοινωνικών δικαιωμάτων.

Εξωτερική πολιτική – ισορροπία σε ψυχροπολεμικό περιβάλλον

Στον διεθνή χώρο, το ΠΑΣΟΚ κινήθηκε ανάμεσα στις αντιθέσεις των δύο υπερδυνάμεων, επιδιώκοντας έναν δρόμο πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής. Η ρητορική για εθνική ανεξαρτησία συνοδεύτηκε από πρακτικούς συμβιβασμούς, που κράτησαν τη χώρα στον δυτικό συνασπισμό χωρίς να την αποτρέψουν από το να διεκδικεί αυτόνομο ρόλο. Οι σχέσεις με τον αραβικό κόσμο, οι γέφυρες με τον Τρίτο Κόσμο και η κριτική στάση απέναντι στην ΕΟΚ κατέδειξαν μια Ελλάδα που επιδίωκε να ορίσει η ίδια τη θέση της στην Ανατολική Μεσόγειο.

Η λαϊκή ενσωμάτωση

Για χιλιάδες πολίτες, η άνοδος του ΠΑΣΟΚ σήμαινε το τέλος μιας ιστορικής περιθωριοποίησης. Η λαϊκή μνήμη συμπυκνώθηκε στη φράση: «Φάγαμε ψωμί επί ΠΑΣΟΚ». Δεν πρόκειται μόνο για την κυριολεκτική βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, αλλά για την εμπειρία της κοινωνικής αναγνώρισης και της συμμετοχής σε μια συλλογική πορεία ανόδου.

Η συμβολή του Ανδρέα Παπανδρέου

Ο Ανδρέας Παπανδρέου υπήρξε ο αρχιτέκτονας αυτής της νέας πολιτικής πραγματικότητας. Ηγετική φυσιογνωμία με βαθιά γνώση της διεθνούς συγκυρίας και της ελληνικής κοινωνίας, κατάφερε να συνδέσει το αίτημα της αλλαγής με ένα συγκροτημένο πολιτικό σχέδιο. Η συμβολή του δεν εξαντλείται στην ίδρυση ενός κόμματος, αλλά στο ότι κατόρθωσε να μετατρέψει τον κοινωνικό ριζοσπαστισμό σε κυβερνητική πράξη και θεσμικό αποτύπωμα που άλλαξε τη φυσιογνωμία της χώρας.

Το αποτύπωμα της 3ης Σεπτέμβρη

Η ίδρυση του ΠΑΣΟΚ υπήρξε ιστορική τομή. Έδωσε φωνή στον λαϊκό ριζοσπαστισμό της Μεταπολίτευσης, προχώρησε σε θεσμικές και κοινωνικές μεταρρυθμίσεις και ενίσχυσε τον διεθνή ρόλο της χώρας.

Η 3η Σεπτέμβρη παραμένει, έτσι, σημείο αναφοράς: όχι απλώς ως επέτειος, αλλά ως υπενθύμιση ότι η κοινωνική ανάγκη, όταν βρίσκει πολιτική έκφραση, μπορεί να μετασχηματίσει θεσμούς, ζωές και συλλογική αυτοπεποίθηση.

Η προοπτική για το σήμερα

Πενήντα ένα χρόνια μετά, η 3η Σεπτέμβρη λειτουργεί ως υπενθύμιση ότι η πολιτική μπορεί να απαντά σε πραγματικές κοινωνικές ανάγκες. Ότι οι θεσμοί και οι μεταρρυθμίσεις δεν είναι απλώς κείμενα νόμου, αλλά εργαλεία κοινωνικής ενσωμάτωσης και ισότητας.

Σε μια εποχή όπου η δημοκρατία δοκιμάζεται από ανισότητες, τεχνολογικούς μετασχηματισμούς και παγκόσμιες κρίσεις, η παρακαταθήκη της 3ης Σεπτέμβρη δείχνει ότι η σύνδεση πολιτικής και κοινωνικής ανάγκης παραμένει το μεγάλο ζητούμενο για κάθε σύγχρονο πολιτικό σχέδιο.

Μυθολογία, Διαδίκτυο και «Υπερδιαστατικοί Ελλάνιοι»: Ένα φαινόμενο σύγχρονης μυθοπλασίας!

🔹 «Ποιοι είναι οι “Υπερδιαστατικοί Ελλάνιοι”; Θεοί, εξωγήινοι ή απλώς μια ιστορία που γεννήθηκε στο διαδίκτυο;»

🔹 «Από τον Όλυμπο ως τους γαλαξίες: πώς οι αρχαίοι θεοί μετατράπηκαν σε “εξωγήινες οντότητες” μέσα από θεωρίες του διαδικτύου.»

🔹 «Οι “Υπερδιαστατικοί Ελλάνιοι” δεν προέρχονται από αρχαίες πηγές, αλλά από τη σύγχρονη φαντασία.»

«Ένα άρθρο για το πώς η μυθολογία συναντά τη φαντασία της εποχής μας και για την ανθρώπινη ανάγκη να πλάθουμε νέους μύθους!»

***

Τις τελευταίες δεκαετίες, και ιδιαίτερα με την εξάπλωση του διαδικτύου, παρατηρείται η διάδοση αφηγήσεων που συνδυάζουν όρους της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας με στοιχεία εξωγήινων πολιτισμών και κοσμολογικών θεωριών. Εκφράσεις όπως «Υπερδιαστατικοί Ελλάνιοι», «Συνομοσπονδία 13 Γαλαξιών», «Ανδρομέδιοι» ή «Αρκτούριοι» συναντώνται σε διαδικτυακά φόρουμ, blogs και βίντεο, συνήθως χωρίς καμία επιστημονική ή ιστορική πηγή. Το φαινόμενο αυτό συνιστά χαρακτηριστικό παράδειγμα δημιουργίας νέων μύθων που πατούν ταυτόχρονα στη φαντασία, στη θρησκευτική–μυστικιστική παράδοση και στην ανάγκη για ερμηνεία του σύγχρονου κόσμου.

Δεν υπάρχει καμία αρχαιολογική, φιλολογική ή ιστορική πηγή που να τεκμηριώνει την ύπαρξη των «Ελλάνιων» ως υπερδιαστατικών οντοτήτων ή τη σύνδεση των Ολύμπιων θεών με εξωγήινους πολιτισμούς. Οι αναφορές σε τέτοιες ιδέες προέρχονται αποκλειστικά από σύγχρονες διαδικτυακές κοινότητες και από εκδόσεις του χώρου του New Age, οι οποίες συχνά χρησιμοποιούν αποσπασματικά την ελληνική μυθολογία, αποδίδοντάς της «εξωγήινη» προέλευση.

Η αρχαία ελληνική γραμματεία (Όμηρος, Ησίοδος, τραγικοί, Πλάτων, Παυσανίας) αναφέρεται σε θεούς, ήρωες και ουράνια σώματα με συμβολικό και μυθολογικό χαρακτήρα, χωρίς ποτέ να υπονοεί «εξωδιαστημικές συμμαχίες». Αντίθετα, η κοσμολογία τους αντανακλά την παρατήρηση του νυχτερινού ουρανού και την ανάγκη σύνδεσης φυσικών φαινομένων με θεϊκές δυνάμεις.

Η ερμηνεία των θεών ως εξωγήινων οντοτήτων αποτελεί δημιούργημα του 20ού αιώνα. Μετά το 1960, η άνοδος της επιστημονικής φαντασίας, η διαστημική κούρσα και η ανάπτυξη των κινημάτων New Age στις ΗΠΑ γέννησαν θεωρίες για «ανώτερους πολιτισμούς φωτός» (π.χ. οι «Πλειάδιοι» της Barbara Marciniak).

Αυτές οι αφηγήσεις έφτασαν και στην Ελλάδα, όπου συνδέθηκαν με την κλασική μυθολογία, παράγοντας έναν νέο «μύθο»: τους «Υπερδιαστατικούς Ελλάνιους», οι οποίοι παρουσιάζονται ως θεματοφύλακες του ελληνικού πολιτισμού και του «ουράνιου Ελληνισμού». Εδώ η μυθολογία ανακατασκευάζεται για να λειτουργήσει ως κοσμολογική–εθνική αφήγηση.

Το διαδίκτυο επιτάχυνε αυτή τη διαδικασία. Blogs, μέσα κοινωνικής δικτύωσης και βίντεο στο YouTube πολλαπλασίασαν κείμενα με αναφορές σε «γαλαξιακές συνομοσπονδίες» και «θαλάμους φωτοθεραπείας», χωρίς καμία πηγή. Το κοινό συχνά γοητεύεται από την αίσθηση «μυστικής γνώσης» που υποτίθεται πως αποκαλύπτεται. Έτσι, δημιουργείται ένας κύκλος αναπαραγωγής φαντασιακών αφηγήσεων, όπου η πραγματικότητα, η μυθολογία και η φαντασία συγχέονται.

Οι θεωρίες περί «Υπερδιαστατικών Ελλάνιων» αποτελούν προϊόν σύγχρονης φαντασιακής μυθοπλασίας, χωρίς επιστημονική ή ιστορική βάση. Η ανυπαρξία πηγών είναι καθοριστική: καμία αρχαία ελληνική ή σύγχρονη επιστημονική μαρτυρία δεν τις υποστηρίζει. Αντίθετα, πρόκειται για μια πολιτισμική κατασκευή που συνδυάζει το αρχαίο παρελθόν με τον σύγχρονο μυστικισμό και τη γοητεία του διαστήματος.

Σε αυτή την έννοια, δεν έχουμε να κάνουμε με «αποκαλύψεις» αλλά με την δημιουργία νέων μύθων του 21ου αιώνα, οι οποίοι αντικατοπτρίζουν την ανθρώπινη ανάγκη για νόημα, υπέρβαση και κοσμική σύνδεση.

⸻

Ενδεικτική Βιβλιογραφία για όσους θέλουν να εμβαθύνουν:

Ελληνόγλωσση

• Κακριδής, Ι. Θ. Ελληνική Μυθολογία. Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών, 1986.
• Βερνάν, Ζαν-Πιερ. Μύθος και Σκέψη στους Έλληνες. Μτφρ. Σ. Τσακνιάς. Αθήνα: ΜΙΕΤ, 1991.
• Μπουγιούκος, Νίκος. Η Νέα Εποχή στην Ελλάδα: Μια κοινωνιολογική προσέγγιση. Αθήνα: Αρμός, 2004.
• Σακελλαρίου, Μ. Β. Αστρονομία και Μυθολογία στην Αρχαία Ελλάδα. Αθήνα: ΕΜΝΕ, 1998.

Ξενόγλωσση

• Hanegraaff, Wouter J. New Age Religion and Western Culture: Esotericism in the Mirror of Secular Thought. Brill, 1996.
• Lewis, James R., and Olav Hammer (eds.). Handbook of New Age. Brill, 2007.
• Marciniak, Barbara. Bringers of the Dawn: Teachings from the Pleiadians. Bear & Company, 1992.
• Burkert, Walter. Greek Religion. Harvard University Press, 1985.
• Vernant, Jean-Pierre. Myth and Thought among the Greeks. Routledge, 2006.
• Carroll, Bradley W., and Dale A. Ostlie. An Introduction to Modern Astrophysics. Cambridge University Press, 2017.

Η αδιαφορία σκοτώνει τη δημοκρατία!

Όταν οι πολίτες αποσύρονται, η εξουσία αποφασίζει πίσω από κλειστές πόρτες. Ο λαϊκισμός, ο εθνικισμός και η ακροδεξιά βρίσκουν γόνιμο έδαφος.

«Η ανεκτικότητα, η αδιαφορία και η απάθεια για τα κοινά είναι οι τελευταίες αξίες μιας κοινωνίας που πεθαίνει». Η φράση αυτή αποδίδεται στον Αριστοτέλη, και ακόμη κι αν δεν συναντάται αυτούσια στα έργα του, συμπυκνώνει την ουσία της πολιτικής του σκέψης: η δημοκρατία δεν είναι απλώς ένα πολίτευμα, είναι τρόπος ζωής που απαιτεί τη συμμετοχή όλων. Όταν οι πολίτες αποσύρονται, η κοινωνία οδηγείται στην παρακμή.

Η ανεκτικότητα είναι θεμελιώδης αξία κάθε δημοκρατίας. Όμως, όταν εκφυλίζεται σε αδιαφορία, χάνει το νόημά της. Η παθητική αποδοχή των πάντων οδηγεί σε ανοχή απέναντι στη διαφθορά, την αυθαιρεσία, την παραβίαση δικαιωμάτων. Μια κοινωνία που σιωπά γίνεται εύκολη λεία για όσους επιδιώκουν να την ελέγξουν.

Η αποχή των πολιτών από την πολιτική διαδικασία δεν αφήνει κενό, δημιουργεί γόνιμο έδαφος για τον λαϊκισμό, τον εθνικισμό και τις ακροδεξιές δυνάμεις. Ο λαϊκισμός προσφέρει εύκολες απαντήσεις σε σύνθετα προβλήματα, ο εθνικισμός στρέφει την κοινωνική ανασφάλεια εναντίον του «άλλου», ενώ η ακροδεξιά υπόσχεται αυταρχική «ασφάλεια». Όλα αυτά ανθίζουν όταν η πλειοψηφία σιωπά.

Η Ευρώπη προσφέρει άφθονα παραδείγματα:

• Στην Ουγγαρία και την Πολωνία, κυβερνήσεις με αυταρχικά χαρακτηριστικά περιορίζουν θεσμούς και πλουραλισμό.
• Στη Γαλλία, το Εθνικό Ράλι της Μαρίν Λεπέν έχει καθιερωθεί ως βασική πολιτική δύναμη.
• Στη Γερμανία, η AfD κερδίζει έδαφος εκμεταλλευόμενη φόβους για την οικονομία και τη μετανάστευση.
• Στην Ελλάδα, η επανεμφάνιση ακροδεξιών μορφωμάτων μετά την καταδίκη της Χρυσής Αυγής δείχνει ότι το φαινόμενο παραμένει επικίνδυνα ζωντανό. 
• Η ιστορία του 20ού αιώνα απέδειξε πόσο ολέθρια μπορεί να αποβεί η απάθεια των πολιτών απέναντι στις δημοκρατικές διαδικασίες. Η ίδια απειλή πλανάται ξανά σήμερα.

Η πρόσφατη συνάντηση του Ντόναλντ Τραμπ με τον Βλαντίμιρ Πούτιν στην Αλάσκα (15 Αυγούστου 2025) ήταν αποκαλυπτική. Δύο ισχυροί ηγέτες συναντήθηκαν για να συζητήσουν τον πόλεμο στην Ουκρανία, χωρίς όμως καμία ουσιαστική συμφωνία για κατάπαυση του πυρός. Ο Ουκρανικός λαός, ο άμεσα θιγόμενος, βρέθηκε στο περιθώριο. Οι αποφάσεις ελήφθησαν «πίσω από κλειστές πόρτες», σε ένα σκηνικό διπλωματικής επισημότητας, μακριά από τις ανάγκες και τις φωνές των κοινωνιών.

Η εικόνα του κόκκινου χαλιού στον Πούτιν λειτούργησε ως επικοινωνιακή νίκη για τη Μόσχα, την ώρα που οι Ουκρανοί συνέχιζαν να μετρούν απώλειες. Η πολιτική, αντί να εκφράζει τη λαϊκή βούληση, παρουσιάστηκε ως παιχνίδι ισχύος ηγετών. Και αυτή η αποσύνδεση ενισχύει το αίσθημα ότι «τίποτα δεν αλλάζει», τροφοδοτώντας ακριβώς εκείνη την αδιαφορία που αποδυναμώνει τις δημοκρατίες.

Η κρίση εμπιστοσύνης στους θεσμούς και η ψηφιακή χειραγώγηση μέσω των κοινωνικών δικτύων βαθαίνουν την αποξένωση. Ο πολίτης που δεν συμμετέχει γίνεται ευάλωτος στη δημαγωγία, στις ψευδείς ειδήσεις, στις θεωρίες συνωμοσίας. Μια δημοκρατία που δεν στηρίζεται από τους πολίτες της, δεν μπορεί να αντέξει.

Η φράση που αποδίδεται στον Αριστοτέλη λειτουργεί σαν καμπανάκι. Η ανεκτικότητα χωρίς κριτήρια, η αδιαφορία και η απάθεια δεν είναι απλές αδυναμίες, είναι τα συμπτώματα μιας κοινωνίας που πεθαίνει. Η πρόσφατη συνάντηση Τραμπ–Πούτιν μας υπενθυμίζει πόσο εύκολα η πολιτική μπορεί να αποσυνδεθεί από τους λαούς. Η απάντηση δεν μπορεί να είναι άλλη από την ενεργή συμμετοχή, τον έλεγχο, την αντίσταση στη μοιρολατρία.

Η δημοκρατία δεν πεθαίνει από έναν εχθρό που την πολεμά, αλλά από τους πολίτες που παύουν να τη ζουν.

—————-

Πηγές: 

• The Guardian: «Η Ρωσία πανηγυρίζει, ο Πούτιν αποχωρεί χωρίς παραχωρήσεις»
• AP News: «Ο Τραμπ υποδέχεται τον Πούτιν με κόκκινο χαλί. Οι Ουκρανοί νιώθουν προδομένοι»
• Financial Times: «Καμία συμφωνία στο Αλάσκα, μόνο φιέστες και δηλώσεις»

––––––––

#Δημοκρατία #Πολιτική #Αριστοτέλης #Λαϊκισμός #Ακροδεξιά #Αδιαφορία #Τραμπ #Πούτιν #Ουκρανία #Ευρώπη

Η αλαζονεία του Ισραηλινού πρέσβη και η σιωπή που προσβάλλει τη Δημοκρατία μας!

Η πρόσφατη δημόσια παρέμβαση του Ισραηλινού πρέσβη στην Αθήνα εναντίον ενός εκλεγμένου δήμαρχου προκαλεί σοβαρές ανησυχίες για την εθνική μας κυριαρχία και τη δημοκρατική μας νομιμότητα. Η σιωπή της κυβέρνησης μπροστά σε αυτή την πρόκληση δεν είναι απλώς διπλωματική επιλογή, αλλά προσβολή προς τους θεσμούς και την κοινωνία. Σε αυτό το άρθρο αναδεικνύουμε την ανάγκη για ξεκάθαρη και δυναμική απάντηση από όλους όσοι πιστεύουν στην ελευθερία και το σεβασμό της δημοκρατίας.

Η πρόσφατη δημόσια «εντολή» του Ισραηλινού πρέσβη στην Ελλάδα, Νοάμ Κατς, προς τον εκλεγμένο Δήμαρχο Αθηναίων Χάρη Δούκα να λογοκρίνει ή να καταστείλει τα γκράφιτι υπέρ της Παλαιστίνης, δεν είναι απλώς μια διπλωματική γκάφα, είναι μια ξεκάθαρη και προσβλητική παρέμβαση στην εσωτερική πολιτική ζωή της χώρας μας.

Το να επιχειρεί ένας ξένος διπλωμάτης να υποδείξει σε εκλεγμένους θεσμικούς παράγοντες πώς θα διαχειριστούν τη δημόσια έκφραση και την πολιτική διαμαρτυρία, αποτελεί προσβολή στην εθνική μας κυριαρχία και στα δημοκρατικά μας δικαιώματα.

Η απάντηση του Δημάρχου Δούκα ήταν όχι μόνο αναγκαία, αλλά και πολιτικά ορθή: «Δεν δεχόμαστε μαθήματα δημοκρατίας από όσους σκοτώνουν αμάχους». Πρόκειται για μια καθαρή και σαφή καταδίκη της επιθετικής πολιτικής που ασκεί το κράτος του Ισραήλ στη Γάζα και μια υπεράσπιση του δικαιώματος της ελεύθερης έκφρασης σε μια δημοκρατική κοινωνία.

Αλλά εκεί που περιμέναμε από την κυβέρνηση να σταθεί αλληλέγγυα στον αιρετό εκπρόσωπο της πόλης μας, να υπερασπιστεί την εθνική μας κυριαρχία και να καταδικάσει την ακατάλληλη ξένη παρέμβαση, έμεινε σιωπηλή.

Η σιωπή αυτή δεν είναι αθώα. Σε μια εποχή που η Ελλάδα διατηρεί στρατηγικές συμμαχίες με το Ισραήλ και αντιμετωπίζει προκλήσεις σε πολλαπλά μέτωπα, η έλλειψη επίσημης αντίδρασης προσβάλλει τη χώρα και δείχνει ξεκάθαρη εμπάθεια σε έναν Δήμαρχο που δεν ανήκει στο κυβερνητικό χώρο.

Παράλληλα, είναι απόλυτα εφικτό η κυβέρνηση να εκφράσει με σαφήνεια και σεβασμό την καταδίκη της ακατάλληλης παρέμβασης ενός ξένου διπλωμάτη στα εσωτερικά μας ζητήματα, χωρίς να διαταράσσει τις πολύτιμες στρατηγικές σχέσεις και συνεργασίες που έχει αναπτύξει με το Ισραήλ. Μια διπλωματική, αλλά ξεκάθαρη δήλωση υπεράσπισης της εθνικής μας κυριαρχίας και των δημοκρατικών θεσμών αποτελεί ένδειξη υπευθυνότητας και σεβασμού απέναντι στην κοινωνία και τους αιρετούς μας.

Η ελληνική κοινωνία και οι αιρετοί εκπρόσωποί της δεν θα γίνουν πεδίο διπλωματικών εκβιασμών ή πολιτικών παίγνιων.

Η Δημοκρατία μας δεν εκβιάζεται και δεν υποχωρεί στην αλαζονεία ξένων πρέσβεων. Όσο δε η κυβέρνηση κρατά σιωπή, τόσο προσβάλλεται το κύρος της χώρας και η εθνική μας αξιοπρέπεια.

———————————

Πηγές:

• Καθημερινή: Athens holds course amid backlash against Israel
• Novinite: Greek Opposition Backs Mayor in Escalating Dispute with Israeli Diplomat